Wiktionary:Émbohan

Dina ngawangun kecap aya unsur-unsur anu diwuwuhkeun kana wangun dasar, anu di dieu disebut émbohan. Ari anu kaasup kana émbohan nyaéta afiks, proléksém, formatif, jeung klitik.

Rarangkén

Afiks atawa rarangkén nyaéta morfém kauger anu sok diwuwuhkeun tur napel kana wangun dasar bari mibanda harti gramatikal. Contona, di- dina kecap dibaju. Disawang tina cara jeung tempat napelna, aya lima rupa rarangkén, nyaéta:

1. Rarangkén hareup (awalan, préfiks), anu napel di hareupeun dasar;
2. Rarangkén tengah (seselan, infiks), nu diseselkeun di tengah dasar;
3. Rarangkén tukang (ahiran, sufiks), anu napel di tukangeun dasar;
4. Rarangkén barung (barungan, konfiks), nu mangrupa rarangkén tunggal minangka barungan tina dua rarangkén, biasana napel di hareup jeung tukangeun dasar;
5. Rarangkén bareng atawa gabung (ambifiks), anu mangrupa gabungan dua rarangkén atawa leuwih tur napelna kana wangun dasar teu binarung, tapi bareng wungkul.

Rarangkén dina basa Sunda jumlahna leuwih ti opat puluh. Ěta rupa-rupa rarangkén téh bisa ditabélkeun di handap ieu.

Awalan	Seselan	Ahiran	Barungan	Gabungan
a-	-al-	-a	ka--an	di-+-ar-
al-	-ar-	-an	kapi-	di- + -an
ar-	-in-	-ana	pa--an	di-+-ar-+-an
ba-	-um-	-eun	pang--na	di-+-keun
di-		-ing	pang--keun	di-+-ar-+-keun
ka-		-keun	pi--eun	di-+pi-
N-		-na	pika-	di-+pika-
pa-		-ning	pika--eun	di- + pang-+-keun
pang-			sa--eun	di- + pang-+ N-+-keun
per-			sa--na	di-+pang-N-+-ar-+-keun
pi-				di-+pang-N-+-ar-+-an+keun
ra-				N- + -ar-
sa-				N-+-an
sang-				N-+-ar-+-an
si-				N- + -keun
sing-				N-+-ar-+-keun
ti-				N-+ pi-
ting-				N-+ pika-
um-				N-+ pang-+-keun
				N-+ pang-N-+-keun
				ka- + -keun
				pa-+ N-
				pa-+ ting- + -ar-
				pang-+ N-+-keun
				pang-N-+-ar-+-keun
				pang-N-+-ar-+-an+keun
				pang- + dipika- + -na
				pang- + N-+pika- + -na
				ting- + -ar-

Proléksém

Proléksém atawa pangdeudeul nyaéta morfém kauger anu diwuwuhkeun atawa ditapelkeun kana bakal kecap (cakal, bagal, atawa puhu), teu bisa dijembaran, katangén warnana, sarta ngandung harti léksikal. Contona, -wan dina kecap wartawan. Disawang tina warnana, aya tilu rupa proléksém nya eta (a) panyebut, (b) panglaku, jeung (c) pamilang. Wanda, wujud, katut conto proleksem bisa ditabelkeun di handap ieu.

Proléksém	Posisi		Conto
	Hareup	Tukang
Panyebut	para-, pari-, pra-, pasca-	-man, -wan, -wati	paraguru, paribasa, praduga, pascapanén, budiman, wartawan, seniwati
Panglaku	barang-, pada-, sili-, silih-, pili-, pilih-		barangbeuli, padadatang, silihsimbeuh, piligenti
Pamilang	éka-, dwi-, tri-, catur-, panca-, dasa-		ékamorfém, dwifungsi, tridarma, caturtunggal, pancasila, dasasila

Formatif

Formatif atawa pamaseuk mangrupa engang anu diwuwuhkeun atawa diseselkeun kana jangkar kecap, cakal, atawa kecap panganteur. Hartina bisa katangén bisa henteu. Contona: ge- dina kecap gebut jeung -or- dina kecap gorolong. Dina tabél ieu dipidangkeun conto formatif.

Pamaseuk		Jangkar Kecap	Conto Kecap
Dwiengang	Triengang
be-		cir	becir
	-el-	nyéh	belenyéh
	-er-	beng	berengbeng
bé-	-ér-	wék	béréwék
bu-	-ul-	bus	bulubus
	-ur-	but	burubut
ce-		prut	ceprut
	-el-	ngok	celengok
ga-		jleng	gajleng
ge-		blok	geblok
	-el-	ber	geleber
ha-		bek	habek
je-		prut	jeprut
ka-		plok	kaplok
	-al-	cat	kalacat
ke-		clak	keclak
	-er-	lep	kerelep
se-		brut	sebrut
su-	-ul-	sup	sulusup
to-	-or-	jol	torojol

Klitik

Klitik atawa sénggéh mangrupa morfém kauger nu diwuwuhkeun kana kecap, geus miboga harti léksikal, biasana jadi gaganti milik tur aya pasanganana jeung kecap gaganti. Klitik anu diwuwuhkeun hareupeun kecap disebut proklitik, ari nu diwuwuhkeun tukangeun kecap disebut énklitik. Contona, proklitik pun-, sim-, tuang-, jeung énklitik -na dina kecap pun bapa, simkuring, tuang putra, jeung indungna.

Baca ogé

• Raragkén nasal